4_mei_herdenking_.png

Snypsnaren

De kanonskogel van Tjallingastate

Bij graafwerk op het achtererf van de de boerderij Tjallingastate in 1953 kwam een bijzonder voorwerp te voorschijn. Het bleek een stenen kanonskogel te zijn. Het is bekend dat in 1500 de Tjallingastins door Saksen werd belegerd. Zou de kanonskogel daarvan afkomstig zijn? Volgens de destijds geraadpleegde conservator van het Leger- en Wapenmuseum is dat zeer waarschijnlijk.

Het Tjallingagoed was in 1500 eigendom van Gerbrand Mockama door zijn huwelijk met Sjouck Tjallinga.  Nu wilde deze Gerbrand Mockama net als zijn compaan Gemme Herjuwsma uit Ferwerd zich niet neerleggen bij de heerschappij van Albrecht van Saksen, die een paar jaar eerder door de schieringers te hulp was geroepen in hun strijd met de vetkopers. Albrecht maakte in 1498 een einde aan de Friese vrijheid.

De Saksen besloten op enig moment om op te trekken naar Ferwerd, zo schrijft de kloosterling Worp van Thabor: Hans van Grombach, hopman van de Saksische troepen op het blokhuis te Leeuwarden zond in 1500 soldaten naar Ferwerd en omgeving, die daer branden Jemma Her Juwsma huys ende Tzalinga huys dat doe Geerbrant Mockema besat van syn wyffs wegen. De Tjallingastins is mogelijk nooit herbouwd, maar de bijbehorende boerderij draagt nog altijd de naam Tjallinga State. Gerbrand Mockama en Gemme Herjuwsma hielden zich daarna een tijd lang gedeisd, maar beraamden in 1512 een samenzwering tegen het Saksische bewind. Focke van Ropta uit Metslawier zat ook bij in het complot om met behulp van graaf Edzard van Oost-Friesland de macht in Friesland te grijpen. Het complot werd echter ontdekt en Mockama en Herjuwsma werden opgepakt en vier maanden later onthoofd. Focke van Ropta stierf twee dagen voor de arrestatie van de andere twee samenzweerders en zijn echtenote tien dagen later. Mogelijk hebben ze de hand aan zichzelf geslagen omdat Focke anders hetzelfde lot als zijn companen te wachten stond.

Kort voor deze dramatische gebeurtenissen moet het Tjallingagoed in eigendom overgegaan zijn naar Focke van Ropta. Dochter Kinsck van Ropta erft het goed en zij en haar eerste echtgenoot Sjoerd van Andla bestemmen het Tjallingagoed in 1541 tot weeshuis tot onderhoudinge der armen en elendigen weesens en fondlingen. Meer dan 300 jaar zouden er wezen op Tjallingastate in Westernijkerk worden opgevangen en de boerderij is nu nog steeds eigendom van de Stichting Tjallinga Weeshuis.

Tjallingastate omstreeks 1920 640x398

De boerderij Tjallingastate omstreeks 1920